Nghề kinh doanh khách sạn tại Việt Nam ngày càng phát triển, không chỉ đáp ứng nhu cầu ngày càng nhiều của số lượng lớn khách lưu trú trong và ngoài nước, mà còn tạo việc làm, đa dạng lựa chọn nghề nghiệp cho hàng triệu lao động hiện nay. Tuy nhiên, khí nói về nghề, không phải nhân viên nào, dù là quản lý cấp cao, cũng chưa chắc đã biết ai là người mang nghề kinh doanh khách sạn vào Việt Nam? Đâu là khách sạn đầu tiên tại VN mở cửa đón khách?…
Ai là người mang nghề kinh doanh khách sạn vào Việt Nam?
Đó là người Pháp. Từ những năm 80 của thế kỷ 19, khi họ lần đầu đặt chân đến Việt Nam, chính xác là Sài Gòn – nhận thấy có một số lượng nhất định du khách tới đây tham quan và nghỉ dưỡng – khách sạn đầu tiên được xây dựng, tiếp đó là tại Thủ đô Hà Nội và cố đô Huế – chính thức đưa nghề kinh doanh khách sạn vào Việt Nam.
Khách sạn đầu tiên của Việt Nam có tên là gì?
Tại trang 295, cuốn “Từ điển lịch sử của Thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Jusstin Corfield có đoạn: “Có một số lượng nhất định du khách tới thăm Sài Gòn vào thời Pháp thuộc. Họ ở khách sạn Cosmopolotan, khách sạn Continental hoặc Hôtel de I’Univers.” – Đây có thể là câu trả lời cho thắc mắc “đâu là khách sạn đầu tiên của Việt Nam?“
1. Khách sạn Cosmopolitan
Đây vốn là một tòa nhà của Vương Đại, ông là một đại thương gia người gốc Hoa đang sinh sống ở Sài Gòn thời bấy giờ có tên Maison Wang Tai. Tòa nhà này được xây dựng năm 1867, nó đồ sộ và sang trọng đến nỗi chính quyền thuộc địa Pháp lúc bấy giờ phải “mắc cỡ” vì lớn hơn cả dinh thống đốc đầu tiên – dùng làm nơi làm việc lẫn nơi ở của gia đình ông. Bên cạnh đó, một phần tòa nhà được cho người Pháp thuê để làm nơi ở và văn phòng. Năm 1874, ông cho chuyển văn phòng và gia đình ra khỏi tòa nhà và bán nó cho chính quyền 6 năm sau đó với giá 254.000 quan Pháp. Từ đó, tòa nhà Maison Wang Tai được gắn tên là khách sạn Cosmopolitan và trở thành điểm đến của những du khách giàu có mong muốn được hưởng thụ những dịch vụ ăn nghỉ tiện nghi theo đúng chuẩn châu Âu.
2. Khách sạn Continental
Đây là thành quả xây dựng của ông Pierre Cazeau nằm trên đường Đồng Khởi vào năm 1878 và được khánh thành vào năm 1880. Ông là một nhà sản xuất vật liệu xây cất và dụng cụ trong nhà. Đến nay, khách sạn này vẫn hoạt động kinh doanh và trở thành khách sạn cổ nhất còn hoạt động cho đến ngày nay ở Sài Gòn với tiêu chuẩn 4 sao, quy mô 86 phòng nghỉ, 2 nhà hàng, 2 quầy bar và nhiều dịch vụ tiện ích khác phục vụ khách lưu trú là khách du lịch, doanh nhân trong và ngoài nước. Đặc biệt, khách sạn còn vinh dự được UBND Tp.HCM trao chứng nhận “Di tích kiến trúc nghệ thuật” và được bình chọn là một trong những khách sạn doanh nhân tiêu biểu.
3. Khách sạn l’Univers
Khách sạn này nằm ngay trên góc hai mặt đường Vannier và đường Turc (đường Ngô Đức Kế và đường Hồ Huấn Nghiệp ngày nay), có hướng ra công trường Mê Linh – được xây dựng vào khoảng năm 1872, có 3 tầng với sự quản lý của ông Lacaze, sau là ông Olivier (bếp trưởng của Toàn quyền Đông Dương). Là một bếp trưởng nên ông Olivier đã làm cho khách sạn của mình nổi tiếng với các món ăn ngon và khiến cho rất nhiều người trầm trồ ngưỡng mộ, đến nỗi có cả câu nói “khách sạn I’Univers (Olivier) để ăn“. Tuy nhiên, theo tiến sĩ Nguyễn Đức Hiệp, Hôtel de I’Univers đã bị phá bỏ vào tháng 12/1921.
4. Khách sạn Laval
Ở một tài liệu khác, theo tư liệu biên khảo của tiến sĩ Nguyễn Đức Hiệp trong bài “Sài Gòn, đường Catinat đầu thế kỷ 20” thì khách sạn đầu tiên tại Việt Nam được người Pháp xây dựng và quản lý là Hôtel Laval (hay khách sạn Fave nằm trên đường Catinat – Đồng Khởi ngày nay). Khách sạn được thiết kế bởi nhà thiết kế Élisée Fave và được xây dựng bằng bàn tay của ông Bazin, Cazaux và Salvaire vào khoảng năm 1870. Thời đó, khách sạn gồm có 3 tầng, theo cấu trúc tầng trệt là nhà ăn có cả các quạt panca trên trần nhà, hai tầng trên là các phòng, mỗi phòng đều có nước robinet và vòi sen vô cùng tiện nghi lúc bấy giờ. Và nếu “khách sạn I’Univers để ăn thì khách sạn Laval sẽ để ngủ” – trích từ một đoạn hội thoại trong cuốn “Những ký ức Trung Hoa” của Léon Caubert xuất bản năm 1891.
——————
Tại Hà Nội, khách sạn Grand khai trương tháng 11/1885 có thể coi là khách sạn đầu tiên tại đây và Sofitel Legend Metropole Hanoi là khách sạn 5 sao được xây dựng sau đó vào năm 1901. Như vậy, cũng như khách sạn Continental không phải là khách sạn đầu tiên tại Sài Gòn, khách sạn Sofitel Legend Metropole cũng không phải là khách sạn đầu tiên tại Hà Nội. Cả hai khách sạn, nói đúng hơn, là những khách sạn cổ nhất còn hoạt động cho đến ngày nay tại Việt Nam.
—————–
Tại Huế, cùng năm 1901, Saigon – Morin (trước là khách sạn Bogaet/ Guerin Grand Hôtel/ Morin Grand Hôtel de Hue trên đường Jules – Lê Lợi ngày nay) là khách sạn đầu tiên và duy nhất thời đó, mang đậm nét kiến trúc Pháp nằm ngay giữa trung tâm TP. Đến nay, Saigon – Morin vẫn tồn tại và là sự lựa chọn hàng đầu của du khách quốc tế khi tới thăm vùng đất cố đô. Khách sạn hiện có sức chứa lên đến 180 phòng với các dịch vụ sang trọng bậc nhất. Đây cũng là 1 trong 3 khách sạn cổ nhất Việt Nam còn hoạt động kinh doanh cho đến ngày nay, cùng với 2 khách sạn trên đây, trải đều cho cả 3 miền của đất nước.
Kết luận chắc chắn nhất bằng những con số biết nói
Vậy, theo dòng lịch sử, câu trả lời chính xác cho câu hỏi: “Ai mang nghề kinh doanh khách sạn vào Việt Nam?” – đích thị là người Pháp và khách sạn Cosmopolitan là khách sạn đầu tiên tại Việt Nam, được xây dựng vào năm 1867. Tuy nhiên, điểm thú vị nằm ở chỗ, người Pháp tuy “khai sinh” nghề khách sạn cho nước ta nhưng khách sạn đầu tiên lại được xây dựng bởi một người Việt gốc Hoa tại Sài Gòn. Như vậy, Vương Đại có thể gọi là “ông tổ” của nghề, bao gồm cả nghề khách sạn và nghề bất động sản – văn phòng cho thuê.
Ngoài ra, một điểm thú vị không kém nữa mà nhân sự nghề khách sạn nên biết, đó là: chuỗi khách sạn đầu tiên được phát triển tại Việt Nam mang thương hiệu Morin, bao gồm các khách sạn trải dài ở nhiều tỉnh thành trên cả nước như Morin Grand Hôtel de Hue (Huế), Morin Grand Hôtel de Tourane (Đà Nẵng), Morin Grand Hôtel de Quy Nhon (Bình Định), Morin Grand Hôtel de Ba Na (Đà Nẵng) và Hôtel Bach Ma (Huế). Chính việc hình thành chuỗi khách sạn Morin này đã dẫn đến hình thành các tuyến du lịch Đà Nẵng – Huế – Quy Nhơn hay các tour nối tuyến từ Hà Nội đến Sài Gòn…
